We zoeken gezamenlijk naar oplossingen die passen bij onze RES regio.

Dat doen we door te experimenteren, samen te leren en ervaringen te delen.

Burgerparticipatie in de energietransitie: kansen en uitdagingen voor gemeenten

Voor het derde jaar op rij heeft Energy.nl, in samenwerking met NPRES, VNG en KGG, een onderzoek uitgevoerd naar hoe Nederlandse gemeenten burgerparticipatie in de energietransitie ervaren. De resultaten geven waardevolle inzichten in de aanpak, uitdagingen en kansen rondom inwonerbetrokkenheid bij duurzame energieprojecten.

Integrale Aanpak van Burgerparticipatie
Het merendeel van de gemeenten kiest voor een integrale aanpak van inwonerparticipatie. Dit betekent dat participatie rondom wind- en zonne-energie vaak wordt gecombineerd met andere transities, zoals de warmtetransitie en thema’s als veiligheid en leefbaarheid. Deze brede benadering vergroot de samenhang en efficiëntie van participatietrajecten.

Samenwerking met lokale energiecoöperaties
Uit het onderzoek blijkt dat 87% van de gemeenten samenwerkt met lokale energiecoöperaties of deze samenwerking actief verkent. Dit onderstreept het belang van lokaal eigenaarschap en betrokkenheid bij de uitvoering van duurzame energieprojecten.

Verankering van procesparticipatie in beleid
Net als vorig jaar heeft 77% van de gemeenten procesparticipatie verankerd in hun beleid. Daarnaast streven steeds meer gemeenten (meer dan de helft) naar minimaal 50% lokaal eigendom van energieprojecten. Ook wordt er gekeken naar andere vormen van financiële participatie, wat inwoners meer invloed en voordelen geeft.

Behoefte aan menskracht en Kennis
Hoewel gemeenten aangeven ongeveer evenveel menskracht beschikbaar te hebben als vorig jaar, geven zij aan dat extra personeel noodzakelijk is om het participatiebeleid goed uit te voeren. Vooral kennis over het betrekken van het ‘stille midden’ – inwoners die niet snel van zich laten horen – is een belangrijke behoefte.

Impact van Inwonerparticipatie

  • 58% van de gemeenten ervaart dat burgerparticipatie de kwaliteit van plannen verbetert.
  • 50% ziet dat participatie bijdraagt aan draagvlak voor wind- en zonneparken.
  • 61% erkent echter dat participatie niet altijd weerstand wegneemt.

Gemeenten geven aan dat participatie leidt tot meer begrip voor beleidskeuzes, ondanks eventuele weerstand. De persoonlijke relatie tussen ambtenaren en inwoners verbetert wanneer participatietrajecten goed worden uitgevoerd. Tegelijkertijd worstelen gemeenten met het balanceren van participatie-uitkomsten en publieke belangen.

Tijdsinvestering en Procesverloop
Hoewel burgerparticipatie veel tijd kost, wordt het gezien als een cruciaal onderdeel van het proces. De invloed van participatie op de snelheid van besluitvorming varieert sterk per traject. Sommige projecten worden vertraagd, terwijl andere juist versnellen door betere samenwerking en afstemming.

Speerpunten voor effectieve burgerparticipatie:

  1. Integrale aanpak: Combineer participatie over verschillende beleidsdomeinen voor meer samenhang.
  2. Versterken van lokale samenwerking: Werk actief samen met lokale energiecoöperaties.
  3. Vergroten van lokaal eigendom: Streef naar minimaal 50% lokaal eigendom bij energieprojecten.
  4. Meer menskracht en kennis: Investeer in extra personeel en kennis om het stille midden te bereiken.
  5. Balans tussen participatie en publieke belangen: Weeg inbreng van inwoners zorgvuldig af tegen bredere maatschappelijke doelen.

Burgerparticipatie blijft een uitdaging, maar het biedt ook kansen voor betere plannen en meer draagvlak. Gemeenten kunnen hierin het verschil maken door te investeren in samenwerking, communicatie en inclusiviteit.

Meer informatie is te vinden via: Energy.nl en Case study onderzoek.

Werk je bij een gemeente aan duurzame energie en wil jij ook je ervaringen en behoeften onder de aandacht brengen? Doe dan volgend jaar ook mee aan dit onderzoek: meld je aan via https://survey.tno.nl/lvzwqllxsx?l=nl.

Deel deze pagina: